از منظر لغت شناسی، اعتیاد به مواد مخدر به معنی خو گرفتن و عادت کردن به مواد است، به طوری که عدم دسترسی به آن مواد موجب بروز علائم محرومیت شود. اما از نظر آسیب شناسی، معتاد به مواد مخدر کسی است که: 1- جبراً و بدون اختیار به استعمال مواد دست می زند؛ 2- به مواد مخدر وابستگی جسمی و روانی پیدا کرده، چون خود را به آن نیازمند می بیند؛3-مجبور است به علت حالت مصونیت و تحملی که در جسم و روان او نسبت به ماده مخدر ایجاد می شود، مرتباً مقدار مصرف خود را افزایش دهد و از همین رو، مرتباً جسم و روان خود را بیشتر مسموم می کند و روز به روز و بلکه ساعت به ساعت به این مواد نیازمندتر و نسبت به آن بی اختیار وابسته تر می شود.
آسیب شناسی اجتماعی به دنبال مطالعه نابسامانی و اختلال و عدم هماهنگی و تعادل در کارکردهای مربوط به کالبد حیات اجتماعی انسان ها است و هدف از آن را می توان با تسامح، شناخت کج رفتاری، علل و عوامل، انواع و پیامدهای آن دانست. اعتیاد نیز به عنوان یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی از این تحلیل ها مستثنی نیست. از این منظر، در این نوشتا به دنبال تحلیل پیامدهای اجتماعی- اقتصادی اعتیاد به مواد مخدر از یک سو و نظریات مختلف درباره علل سوء مصرف مواد مخدر از سویی دیگر هستیم.